ثبت هفت پرونده میراث‌ناملموس ایران در فهرست‌ جهانی یونسکو

تهران- ایرنا- در هشت سال گذشته با ثبت هفت پرونده، ۶ اثر ناملموس از فرهنگ و آیین مردم ایران زمین در یونسکو ثبت شده است و اکنون ایران با ۱۶ اثر جهانی در جایگاه هفتم جهان و چهارم آسیا قرار دارد.

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، میراث‌فرهنگی ناملموس به تولیدات و فرایندهای فرهنگی مانند: آیین‌ها، هنرها، ترانه‌ها، آواها و نواها، موسیقی‌ها، رویدادها، مهارت‌ها و توانمندی‌هایی گفته می‌شود که در میان مردم و یا یک قوم در یک منطقه خاص جغرافیایی مرسوم بوده و با گذشت زمان، نسل‌به‌نسل و سینه‌به‌سینه به عنوان گنجینه‌ای ارزشمند به دوران معاصر یک ملت به ارث می‌رسد و همچنان به عنوان یک عنصر و ارزش فرهنگی توسط مردم ترویج، حفاظت و پاسداری می‌شود.

آثار و بناهای تاریخی و باستانی، تولیدات هنرهای‌ سنتی، چشم‌اندازهای طبیعی، بخشی از دارایی‌های فرهنگی، در گروه آثار و محصولات فرهنگی ملموس قرار دارند، که یا در قالب یک محوطه باستانی و یا به عنوان اموال فرهنگی در موزه حفظ و نگهداری می‌شوند، اما آثار فرهنگی ناملموس شکل‌هایی از فرهنگ به‌شمار می‌روند که اگر چه قابلیت ثبت و ضبط دارند، اما قابلیت ذخیره در یک محل فیزیکی مانند موزه را ندارند و به واسطه ویژگی‌های ذاتی و خاص خود، قابل انتقال، تکرار و تجربه‌کردن هستند.

۱۸۰ کشور عضو کنوانسیون ۲۰۰۳ پاسداری از میراث فرهنگی

میراث‌فرهنگی ناملموس، توسط یونسکو به عنوان همتای آثار جهانی ملموس ترویج می‌شود و تمرکز عمده آن بر جنبه‌های ناملموس معنوی فرهنگ جوامع است؛ یونسکو در سال ۲۰۰۱ با انجام تحقیقی در میان کشورها و سازمان‌های مردم‌نهاد تلاش کرد تا توافق آنان برای ارائه تعریفی از میراث ناملموس و بستن پیمان‌نامه‌ای در این زمینه را به دست آورد که نتیجه آن کنوانسیون پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس بود که در سال ۲۰۰۳ به تصویب رسید و اکنون ۱۸۰ کشور، عضو این کنوانسیون هستند.

ثبت آثار ناملموس جهانی ایران از  سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۹ (۲۰۲۰- ۲۰۰۹)

ایران تاکنون در کمیته جهانی میراث ناملموس یونسکو ۱۷ پرونده ثبت کرده است که ۱۰ پرونده و ۱۰ اثر پیش از دولت یازدهم ثبت جهانی شده است، که با توجه به ثبت مجدد آیین نوروز در سال۱۳۹۵ با افزودن هفت کشور جدید متقاضی به این پرونده چند ملیتی، وزارت میراث‌فرهنگی توانست هفت پرونده را در فاصله سال‌های ۹۲ تا ۹۹ در کمیته جهانی به ثبت برساند؛ اکنون در مجموع از ایران ۱۶ اثر از حوزه میراث ناملموس در یونسکو ثبت شده که از این تعداد در دولت تدبیر و امید ۶ اثر ناملموس و معنوی از فرهنگ و آئین مردم ایران زمین، جهانی شده است.

آئین باستانی و کهن نوروز و ردیف‌های موسیقی سنتی ایران در سال ۱۳۸۸(۲۰۰۹)، آئین پهلوانی و زورخانه‌ای، هنر نمایشی آئینی تعزیه، مهارت فرش‌بافی کاشان، مهارت فرش‌ فرش قشقایی و گبه استان فارس و موسیقی بخشی‌های خراسان شمالی در سال ۱۳۸۹ (۲۰۱۰)، دانش سنتی لنج‌سازی و دریانوردی در خلیج فارس و نقالی، قصه‌گویی اجرایی ایرانی در سال ۱۳۹۰ (۲۰۱۱)، آئین قالی‌شویان مشهد اردهال در سال ۱۳۹۱ (۲۰۱۲) از مواردی است که پیش از آغاز دولت تدبیر و امید در یونسکو به ثبت رسید.

در حال حاضر ایران با ثبت ۱۶اثر در حوزه میراث فرهنگی ناملموس در فهرست میراث جهانی در جایگاه هفتم جهان و چهارم آسیا قرار دارد.فرهنگ پخت نان لواش و آئین نوروز (با تکمیل پرونده) و ثبت برای دومین بار در سال ۱۳۹۵ (۲۰۱۶)، هنر ساختن و نواختن کمانچه، چوگان، بازی سوار بر اسب همراه با روایت‌گری و موسیقی در سال ۱۳۹۶ (۲۰۱۷) و ساختن و نواختن دو تار ایرانی در سال ۱۳۹۸ (۲۰۱۹)، هنر نگارگری (مینیاتور) و مراسم و آیین زیارت تادئوس مقدس (قره کلیسا) در سال ۱۳۹۹(۲۰۲۰)، هفت پرونده و ۶ اثر معنوی ایرانیان است که از آغاز فعالیت دولت تدبیر و امید تاکنون در فهرست میراث ناملموس یونسکو به ثبت رسیده‌اند.

از میان این ۱۶ اثر ثبت شده در یونسکو، نوروز با مشارکت ۱۲ کشور، فرهنگ پخت نان لواش با حضور ۶ کشور ، نگارگری با مشارکت سه کشور و آیین زیارت تادئوس با مشارکت ایران و ارمنستان، از پرونده‌های چند ملیتی ثبت شده در یونسکو هستند که ایران در تدوین و ثبت آنها مشارکت فعال داشته است و ۱۲ اثر دیگر به‌صورت پرونده‌ای مستقل و ملی بنام ایران در یونسکو ثبت جهانی شده است.

همچنین از میان آثار ملموس ثبت شده جهانی ایران، یک اثر (نوروز) در گروه آیین‌های کهن باستانی، پنج اثر (ردیف‌های موسیقی، موسیقی خراسان، کمانچه و دوتار در بخش موسیقی و نگارگری در بخش نقاشی در گروه هنرهای سنتی و مهارتی و دو اثر (آیین پهلوانی و چوگان) در گروه آیینی ورزشی ثبت جهانی شده‌اند.

در آثار ناملموس جهانی ایران، ۲ اثر (تعزیه و نقالی) در گروه هنرهای آیینی نمایشی، ۲ اثر (قالی‌شویان و زیارت تادئوس) در گروه آیین‌های معنوی و سه اثر (فرش کاشان و فرش قشقایی از بخش بافتنی‌ها و لنج‌سازی از گروه صنایع دریایی در گروه صنایع‌دستی مهارتی و همچنین پخت نان لواش در گروه فرهنگی خوراکی ، در فهرست یونسکو جایگاه جهانی پیدا کرده است.

ادامه خبر را در منبع زیر دنبال کنید:

www.irna.ir/news/84133693